Οι κρατούμενοι στο προαναχωρησιακό κέντρο (ΠΡΟ.ΚΕ.ΚΑ.) της Μόριας στη Λέσβο βρίσκονται σε απεργία πείνας από τις 5 Απριλίου 2020. Οι απεργοί πεινάς του ΠΡΟ.ΚΕ.ΚΑ απαιτούν την άμεση απελευθέρωση τους ώστε να αποφύγουν τις καταστροφικές συνέπειες διασποράς του ιού μέσα στη φυλακή.
Όπως λένε οι ίδιοι, “Όλες οι φυλακές του κόσμου έχουν απελευθερώσει τους κρατούμενους Αποφασίσαμε να επιλέξουμε μεταξύ του θανάτου και της ελευθερίας μας”. Οι αρμόδιοι αστυνομικοί έχουν απαντήσει με εξευτελισμό, εκφοβισμό και βία, πρώτα περιγελώντας του απεργούς. Μια μονάδα ειδικών δυνάμεων της αστυνομίας έχει τοποθετηθεί στο ΠΡΟ.ΚΕ.ΚΑ τις τελευταιες 24 ώρες, παρενοχλώντας και απειλώντας τους κρατούμενους. Όπως είπε ένας από αυτους, “Έβγαλαν έξω τους κρατούμενους για να ανακρίνουν έναν από αυτούς, τον οποίον χτύπησαν… Θέλουν να μάθουν γιατί το κάνουμε αυτό”. Τέσσερις από τους κρατούμενους έραψαν τα χείλη τους σε ένδειξη διαμαρτυρίας, αλλά μερικές ώρες αργότερα κλήθηκε γιατρός για να αφαιρέσει την κλωστή με τη βία.
Το ελληνικό κράτος επιμένει ότι δε θα αποφυλακιστεί κανένας και καμιά μετανάστης/ρια κρατούμενος/η, παρά την ανακοίνωση περί απελευθέρωσης κρατουμένων με χαμηλο υπόλοιπο ποινής και την απελευθέρωση κρατουμένων σε παγκόσμιο επίπεδο κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορονοϊού. Ένα δικαστήριο αποφάσισε πώς όσοι και όσες κρατούνται σε κλειστα κέντρα κράτησης στη βόρεια Ελλάδα πρέπει να παραμείνουν σε κράτηση προς αποτροπη κινδυνου αποδρασης. Αντιθέτως, η ελληνική κυβέρνηση έχει αυξήσει την κράτηση των μεταναστών/ριών, μετατρέποντας τα camps σε πραγματικές φυλακές, όπου πρόσβαση σε κατάλληλη ιατρική φροντίδα, υγιεινή, νερό, καθώς και η δυνατότητα να διατηρήσουν την κοινωνική απόσταση είναι τραγικά αδύνατη. Η απεργία πείνας στο ΠΡΟ.ΚΕ.ΚΑ της Μόριας δεν είναι η πρώτη που έχει πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα μετά το ξέσπασμα του κορονοϊού. Στις 3 Απρίλη, κρατούμενοι στο κέντρο κράτησης Παρανέστι στη Δράμα ξεκίνησαν απεργία πείνας αφότου τους σέρβιραν φαγητό που δεν τρωγόταν. Ένας κρατούμενος είπε: “70 άνδρες των ΜΑΤ μπήκαν στο camp χθες το βράδυ και έδειραν όλο τον κήπο με γκλομπ, πέντε άτομα βρίσκονται σε κρίσιμη κατάσταση και υπάρχουν φήμες για έναν νεκρό.”
Οι άνδρες στο ΠΡΟ.ΚΕ.ΚΑ της Μόριας βρίσκονται σε διοικητική κράτηση χωρίς να έχουν διαπράξει κανένα έκλημα. Έχουν συλληφθεί μόνο λόγω του στάτους τους/της ιδιότητάς τους ως μετανάστες. Πολλοί από αυτούς κρατούνται μόνο λόγω της εθνικοτητάς τους, καθώς προέρχονται από χώρες από τις οποίες στατιστικά αναγνωρίζονται ως πρόσφυγες λιγότεροι του 25% του ποσοστου των ανθρώπων που προέρχονται από εκεί Τα αιτήματα ασύλου πολλών από αυτούς απορρίπτονται χωρίς να περάσουν καν από συνέντευξη για το άσυλο με υποτιθέμενη αιτία την “άρνηση συνεργασίας”, μόνο κι μόνο επειδή δε βρέθηκε κατάλληλη διερμηνεία. Στο ΠΡΟ.ΚΕ.ΚΑ κρατούνται επίσης όσα άτομα παρέβησαν το γεωγραφικό περιορισμό των νησιών, όσα έχουν λάβει δεύτερη απορριπτική απόφαση στο αίτημα ασύλου τους και επίκειται.η απέλασή τους στην Τουρκία, καθώς και όσα έχουν συναινέσει στον οικειοθελή επαναπατρισμό, παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχουν κανονισμένες απελάσεις στο προσεχές μέλλον.
Νομικοί παρατηρητές έχουν περιγράψει τις συνθήκες στο ΠΡΟ.ΚΕ.ΚΑ ως “απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση”. Οι κρατουμενοι καταγγέλλουν συχνά περιστατικά αστυνομικής βίας και παρενόχλησης, χωρίς να έχει λογοδοτήσει κανένας για αυτό. Τα περιστατικά περιλαμβάνουν ξύλο, απομόνωση και συλλογική τιμωρία με τη μορφή απαγόρευσης φαγητού και τηλεφώνου, δηλαδή της γραμμής ζωής των κρατουμένων μέσα στο κέντρο κράτησης, καθώς τους παρέχει πρόσβαση σε νομική υποστήριξη και επικοινωνία με τις οικογένειές τους και τον έξω κόσμο. Συχνά στους κρατούμενους δε παρέχεται πρόσβαση σε ιατρική φροντίδα και ψυχολογική υποστήριξη. Καταγγέλουν συχνά έλλειψη πρόσβασης στο προσωπικό, την άρνηση απαραιτητων φαρμάκων και την άρνηση απέναντι στη μεταφορά ανθρώπων με σοβαρές παθήσεις στο νοσοκομείο. Συχνή είναι επίσης η φυλάκιση των ανήλικων και των επιζώντων βασανιστηρίων και πολέμου. Οι Σύριοι άνδρες που βρίσκονται χωρίς οικογένεια δε γίνονται αποδεκτό για άσυλο και κρατούνται εν αναμονή της απέλασής τους στην Τουρκία, η οποία θεωρείται “ασφαλής τρίτη χώρα” για τα άτομα από Συρία, βάση της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας.
Η κατάσταση έχει φτάσει στο απροχώρητο μετά από την εφαρμογή του νέου νόμου για το άσυλο που θέσπισε η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας. Από την εκλογή της ΝΔ και έπειτα, δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στις απορρίψεις και τις απελάσεις. Άνθρωποι έχουν απελαθεί παρότι εκκρεμούσε η υπόθεση του αιτήματος ασύλου τους. Όσοι βρίσκονται στο ΠΡΟ.ΚΕ.ΚΑ στη Μόρια δεν έχουν καμία ελπίδα, καθώς οι συγκρατούμενοί τους απελαύνονται χωρίς να έχουν υπάρξει ελεύθεροι ούτε για ένα δευτερόλεπτο στην Ελλάδα. Στις 6 Γενάρη 2020 ένας άνδρας 31 ετών βρέθηκε απαγχονισμένος στο κελί του, αφότου τον μετέφεραν σε κελί απομόνωσης. Από τότε, έχουν υπάρξει αρκετές απόπειρες αυτοκτονίας. Σε μια περίπτωση, ένας άνδρας έκανε απόπειρα αυτοκτονίας και απελάθηκε την επόμενη ημέρα. Σε πάνω από μία περιπτώσεις απόπειρας αυτοκτονίας, προηγήθηκε και ακολούθησε αστυνομική βία και παρενόχληση.
